Derler ki iyi okur olmak kimseden kitap tavsiyesi istemeden olur. Çünkü kitaplar kitapları çağırır ve okur okuma listesini bireysel okumaları sayesinde kümülatif olarak oluşturur. Ressam Manet ,Velazquez ve estetik modernizm adlı eserin dipnotlarında karşılaştığım direk ilgimi çeken bu Fransızca kelimede bu okuma serüvenine en güzel örnek. Kitapların dipnotları insanı muazzam ayrıntılı ve enteresan bilgilere ulaştırmada en etkili yollardan biri. Bu sanat kitabı beni Georges Bataille’in Lanetli pay yada La part Maudite adlı eserine götürdü. Bir ekonomi teoremi olmasına rağmen biraz çabayla ortalama okuyucuya da hitap edebilecek olan bu eser bize kendimizi sorgulatacak nitelikte.
Lanetli pay yada La part Maudite, Bataille’ın 1949’da yayınlanan, ekonomi politik üzerine kitabının başlığı. Bataille’nin tüketim teorisine göre, “lanetli pay” bir ekonomide fayda getirmeyecek biçimde harcanması gereken fazlalıktır. Bu fazlalık ya bilinçli biçimde sanata, cinselliğe, gösterilere veya anıtlar yaratmaya harcanır, yada mevcut sistemi tehdit eden, savaş gibi aşırı eylemlere aktarılır.
Georges Bataille 1933 yılında yazdığı Harcama kavramı adlı makalesinden sonra ekonomi üzerinde yaptığı yoğun çalışmaları 1949 yılında yayınlanan Lanetli Pay’la tamamlamıştır. Ekonomiyi insan doğasının ve kültürünün ayrılmaz bir parçası olarak gören Bataille Lanetli Pay’la kendi düşünce sisteminin doruk noktasına ulaşmayı hedeflemiştir. Lanetli pay, Bataille’ın doğan, insan, ekonomi ve tarih felsefelerini sistematik bir bütünlük içinde verdiği tek yapıtıdır. “Savaşın kaçınılmaz olduğunu inanmayı engelleyen şey, Clausewitz’in formülünü tersine çevirirsek, ekonominin, bugünkü koşullarda savaşı başka yöntemlerle sürdüreceği düşüncesidir.” Georges Bataille bu sözleriyle insan doğasındaki saldırganlığın ekonominin devinimi içine nasıl yerleştiğini çarpıcı bir biçimde göstermektedir.
İlkel insan sadece ihtiyacı kadar ürün tüketirken modern insanın tüketim alışkanlıkları ihtiyaçtan çok daha ziyade etmenlere göre şekillenmekte. Artık ihtiyaçlara göre üretim yapılmıyor, tüketmek için üretim yapılıyor ve bu durumda etrafımızın lanetli pay ile dolup taşmasına sebebiyet veriyor. Sistemin yeniden üretebilmek için tüketime ihtiyacı var ve modern insanı bankaların ardına kurduğu çeşitli vitrinlerle kandırıp tüketimi oluşturuyor. Böylece lanetli pay denilen ihtiyaç fazlası ürünler arttıkça artıyor. Belki sistemi kökünden değiştirmek rasyonel bir çözüm önerisi olmaz şu aşamada lakin birey olarak bizler lanetli paya katkı payımızı en aza indirgemek için tüketimlerimizi gözden geçirebiliriz.
0 Yorum