İktisat idaresinin aldığı kararlar ülkede daha evvel deneyimlenmemiş bir krizin yaşanmasına neden oldu. 2021 yılının sona ermesiyle yıla dair bilanço, bilgilerle de ortaya çıkmaya başladı. Artırım dalgalarıyla kapanan yıl birçok işletmenin faaliyetlerinin sonra ermesine neden oldu, çok sayıda dükkân kepenk indirdi.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) açıkladığı Aralık 2021 açılan ve kapanan şirket sayısı tabloyu daha da netleştirdi. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ‘Kurdaki rekabet gücü yatırım, üretim ve istihdamda artışa yol açar’ sözlerini kullandığı aralık ayında 4 bin 57 şirket kapandı. Bu şirketlerin 3 bin 94’ü limited yani küçük sermayeli işletme olarak kabul edilebilir. Öbür bir tabirle kapanan şirketlerin yüzde 76’sı küçük sermayeli.

Birgün’den Havva Gümüşkaya’nın haberine nazaran Aralıkta bir evvelki aya nazaran kapanan şirket sayısında yüzde 145,8, kapanan kooperatif sayısında yüzde 122,8, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 63,3 oranında artış yaşandı. 2021 yılının toplamında ise 17 bin 184 şirket kapandı.

Erdoğan, dolar kurundaki köpüğün alındığını söylese de TOBB’un açıkladığı bilgiler kurdaki ‘köpük’ nedeniyle pek çok işletmenin kapandığını gözler önüne serdi.

Dolar kurunun 18 lirayı aştığı, TL’deki bedel kaybının bir günde yüzde 40’ı bulduğu aralık ayında kurda yaşanan oynaklık iğneden ipliğe her şeye artırım olarak yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun datalarına nazaran aralıkta üretici enflasyonu yüzde 19,08 olurken yıllık bazda yüzde 79’u aştı.

Aralık ayında döviz kurundaki oynaklık nedeniyle üretime dair öngörü yapamayan endüstriciler fiyat istikrarının sağlanmasını talep etti. Birçok eserde kurdaki artış nedeniyle fiyat verilemezken vade müddetleri bir anda kısaldı. Öte yandan imalat endüstrinin üretime devam etmesi için yaptığı ithalat daha da değerli hale geldi. Lakin üretimde ithalatın hissesi o denli büyük ki toplam ithalat içerisinde aramalı ithalatının hissesi yüzde 80 civarında. Üretici enflasyonundaki artış aralık ayında imalat kesiminde çalışan 526 işletmenin kepenk indirmesine neden oldu.

Kapanan şirket sayısı en fazla toptan ve perakende ticaret işletmelerinde meydana geldi. TOBB datalarına nazaran aralıkta toptan ve perakende ticaret yapan 1179 şirket kapandı.

Uzun müddettir borç krizinde olan inşaat kesiminde ise aralık ayında 642 şirket kapandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun datalarına nazaran inşaat kesimine ilişkin 30,1 milyar lira fiyatındaki borcu bankalar tarafından takibe alınmış durumda.

Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Lideri Jak Eskinazi, iç piyasada önemli bir daralma olduğuna dikkat çekerek “Hane halkı harcamaları azaldı. Olağan olarak onlara üretim yapanlarda da bir daralma oldu. Şirket sermayelerinde önemli bir erime oluştu. Bu kapanmaları önümüzdeki günlerde daha çok yaşacağız” dedi. Sanayi kuruluşlarının önemli meşakkatleri olduğunu belirten Eskinazi, “Maalesef ülke olarak bugünleri de yaşıyoruz” tabirlerini kullandı.

İran, ‘teknik arıza’ gerekçesiyle Türkiye’ye 10 gün müddetle gaz akışını durdurmasının da önümüzdeki günlerde yeni şirket kapanmalarını getireceğine vurgu yapan Eskinazi, “Enerji sorunu önemli bir krizi tetikleyecek” tabirlerini kullandı.

Global emtia fiyatlarındaki artışın, Türkiye’deki dolar kurunun artmasıyla sermayelerde yetersizliği sınır safhaya çıkardığını belirten Eskinazi, “Zaten dolardaki artış şirket kapanmalarına yol açıyor zira sermayeler yetersiz kalıyor. Örneğin, 500 kg bir hammaddeye gereksiniminiz var ve sermayeniz ona nazaran. Dünyada hammadde fiyatları artınca elinizdeki sermaye ile 250 kg alabiliyorsanız ve krediye de ulaşamıyorsanız işletmeninizi işletemezsiniz. Bu durum maalesef daha da devam edecek. Şirketlerin sermaye yapılarındaki bozulma, hammadde fiyatlarındaki artış, krediye erişememe, faizlerin yüksekliği önümüzdeki periyotta kapanmaların daha da artacağına işaret. Bu gidişle büyük sermayeli şirketler de kapanmaya başlayacak. Biraz güzelleşme sinyali görsek yeni maniler ortaya çıkıyor. Güç sorunu çözülmezse daha da büyük sıkıntılar ortaya çıkacak demektir” tabirlerini kullandı.